BİLİYOR MUSUNUZ?

Birçok yerde, sitede uzay ile ilgili bir konu araştırırken "Işık Yılı" tabirini  duymuşsunuzdur. Işık yılı tabiri bir zaman birimi değildir. Işık yılı uzaklık için kullanılan bir tabirdir. Işık yılı tabiri, uzaydaki yıldızılararası, galaksiler arası mesafeleri ölçmek için kullanılan bir terimdir. Çünkü, evrende mesafeler o kadar çok büyüktür ki, bu büyüklük bazen insan algı sınırlarını zorlayacak seviyededir. Uzayda yıldızlararası ve galaksilerarası mesafeleri ölçmek gerektiğinde, dünyada kullandığımız ölçme birimlerini kullanmak anlamsızlaşır. Bunun için artık ışık yılı tabirini kullanmamız gerekir. 

Işık yılı, ışığın bir yılda aldığı mesafeyi ifade eder. Işığın hızına baktığımızda ise saniyede 300.000 km'dir. Işık bir yılda yaklaşık 9.5 trilyon km yol kateder. Bu inanılmaz bir mesafedir. Daha kolay anlamamız için bu mesafeyi yuvarlarsak ışığın bir yılda aldığı yolu 10 trilyon km olarak ifade edelim. Öyleyse şu gezegen veya şu yıldız Dünya'dan 1 ışık yılı uzakta deniyorsa o gök cisminin bizden uzaklığı 10 trilyon km demeyle aynıdır. 4 ışık yılı uzakta demek 40 trilyon km, 20 ışık yılı uzakta demek 200 trilyon uzakta demekle hiçbir fark yoktur. Uzay çok büyük bir yer gibi geldi mi gözünüze? Öyleyse şunu söyleyelim. Andromeda Galaksisi bize 2.500.000 milyon ışık yılı uzaktadır. Bunu yukarıda yaptığımız gibi km'ye çevirsek insanın algı sınırlarını zorlayacak bir uzaklık çıkar. 

İkinci olarak şunu söyleyelim. Güneş ışınları Dünya'ya ulaşması için 8 dk geçmesi gerekli. O hâlde biz Güneş'in 8 dk önceki halini görüyoruz. Çünkü Güneş'i görmemiz için Güneş'ten çıkan ışınlar gözümüze ulaşması lazım. Bu ulaşması için gerek süre de 8 dk'dir. Bu olayı anladıysanız biraz ileri gidelim ve daha ilginç bilgiler verelim. Dünya'dan 10 ışık yılı uzaktaki örneğin A gezegeni bize 100 trilyon km uzaktadır. Yani ışık bizden çıktıktan sonra A gezegenine ulaşması için 100 trilyon yol alması gerek. Bu yoluda ışık kendi hızından dolayı 10 yılda kateder. Daha açıklayıcı söylemek gerekirse. Şu an 2016 yılındayız. Bizden çıkan ışıklar A gezegenine ulaşması için 10 yıl geçmesi gerek. Bizden 2016 yılında çıkan ışıklar A gezegenine biz 2026 yılına vardığımızda ulaşbilecek. Yani A gezegeni bizim 2016 yılındaki halimizi görecek. Bu olayıda anladıysanız bizden 500 ışık yılı uzakta olduğu bilinen gök cisimleri var. Yani bizden çıkan ışınlar o gök cismine ulaşması için 500 yıl geçmesi gerek. Yani o gök cisminde birileri varsa, bizden gelen ışınları alabilecek araçlara sahip iseler Dünya'nın 500 yıl önceki halini yani 1516 yılını görecekler. İnsanın biraz anlayabilmesi zor değil mi?

İşte uzay böyle bir yer. İnsanın anlaması güç olayları yaşandığı, çok büyük bir boşluk. Evrenin ne kadar büyük olduğunu da öğrenmek için "Evrenin Büyüklüğü" yazımı okuyabilirsiniz. Bu yazımla inşAllah anlatmak istediğimi siz okuyucularımıza anlatabilmişimdir.

ORİON BULUTSUSU (NEBULASI)

Orion Bulutsusu Orion kuşağının düşen bulutsudur. En parlak bulutsulardan olan Orion yaklaşık 15 ışık yılı çapındadır ve gece çıplak gözle görülebilir. Dünya'ya en yakın yıldız oluşum bölgesi olan Orion yaklaşık 1.500 ışık yılı uzaktadır. Messier 42, M42 veya NGC 1976 olarak da anılılır. 

Bulutsunun ışığı, iç bölgesinde yeni doğmakta olan ışıması güçlü yıldızlarla aydınlatılmasından kaynaklanmaktadır. Bulut ilk kez 1610'da Nicolas-Claude Fabri de Peiresc belgelendirmiştir. Herhangi bir teleskop veya dürbünle bu bulutsudan gelen olağanüstü ışığı kolayca farkedebilirsiniz. Devasa bir hidrojen bulutunun merkez bölgesinde oluşmuş yıldızlarca ısıtılması ve aydınlatılması ile görünür hale gelen bulutsunun 30 ışık yılı genişlikte olduğu, bazı yıldızların 2 milyon yıldan daha genç olduğu hesaplanmaktadır.

ALPHA CENTAURİ

Alpha Centauri Güneş'e en yakın yıldız sistemidir. 4.3 ışık yılı, yani yaklaşık 40 trilyon kilometre uzaklıktadır. Alpha Centauri, birbirine görece yakın (3.7 milyar km) mesafede yer alan, biri yaklaşık Güneş büyüklüğünde G sınıfı, diğeri ise biraz daha küçük olan K sınıfı iki yıldız ile, bu ikisinin birden çevresinde çok daha uzakta (0.2 ışık yılı yani 1.2 trilyon km uzakta) dolanan “Proxima Centauri” isimli küçük soluk bir kırmızı cüce yıldızdan oluşur.

Alfa Centauri A, spektrum türü G olan, Güneş benzeri sarı renkte bir yıldızdır; ancak, Güneş'ten biraz daha büyük ve 1,5 kat daha parlaktır. Alfa Centauri B ise, Güneş'ten biraz daha küçük, spektrum türü K olan, turuncu renkte bir yıldızdır ve Güneş'in yaklaşık yarısı parlaklıktadır. Sistemin olası üçüncü yıldızı olan Alfa Centauri C 'ye Proxima Centauri de denir, çünkü 4,22 ışık yılı uzaklığıyla Güneş Sistemi'ne en yakın yıldızdır. Proxima Centauri bir kırmızı cücedir ve Güneş'ten 7.000 kat daha sönük bir yıldızdır. Ana sistemin çevresinde, tamamlanması yaklaşık 1 milyon yıl süren geniş bir yörünge çizerek döner.

FOTOĞRAFLARLA PLÜTON

Plüton'un Atmosferi

Plüton'un En Büyük Uydusu Charon

KIZIL GEZEGEN MARS

Mars, Güneş Sistemi'nde Merkür'den sonra ikinci en küçük ve Dünya'dan sonra dördüncü sırada bulunan gezegendir. Yeryüzündeki yangın demiroksitten dolayı kırmızımsı bir görünüme sahiptir. Bu yüzden "Kızıl Gezegen" adını almıştır. Mars'ı Dünya ile karşılaştırdığımızda büyüklüğü Dünya'nın %53'ü kadardır. Kütlesi ise %11 kadardır. Mars'ın arazisi kuzey ve güney yarım kürelerde farklılık gösterir. Kuzey yarım küresi düz arazilere sahip iken güney yarım küre kraterlerle ve dağlık alanlar ile doludur.

Valles Marineris 

Marinesi Vadisi adı verilen kanyon Güneş Sistemi'ndeki en büyük kanyondur. Bu devasa kanyon 4.000 km uzunluğunda, 200 km genişliğinde ve 7 km derinliğiyle Mars'ın en büyük yeryüzü şeklidir. Dünya'daki en büyük kanyon 446 km uzunluğunda ve yaklaşık 2 km uzunluğundadır. 

Valles Marineris

Olympus Moons

Olimpos Dağı Güneş Sistemi'nde bilinen en yüksek dağdır. Dünya'nın en yüksek dağı olan Everest'ten 3 kat daha yüksektir. Olimpos Dağı'nın yüksekliği 27 km, taban genişliği ise yaklaşık 550 km'dir. Dağ sonmuş bir volkanik dağdır. en son 10-20 milyon yıl önce püskürdüğü düşünülmektedir. 

Olimpos Dağı

Kutup Bölgeleri

Dünya'dakine benzer Mars'ta da kutup bölgelerinde donmuş buzullar bulunmaktadır. Ama Dünya'daki gibi su temelli değil, karbondioksit içerir. Mars, Güneş’e yakınlaştıkça güney yarım küresi ısınır ve kutup buzulları karbondioksit buharlaştıkça yok olur. Kış mevsiminde buharlaşan CO2 yüzeye kar olarak düşer ve kutup buzulları eski büyüklüğüne geri döner. 

Kraterler

Kızıl Gezegen’deki kraterlerin çoğu yüksek araziler olarak adlandırılan güney yarım küreyi kaplar. Kuzey yarım kürede ise kraterler, rüzgar erozyonu ve yakın geçmişteki volkanik hareketler neticesinde aşınmıştır. Hellas Planitia, Mars’ta bulunan en derin noktadır. 8 km derinliğindedir. "İkiz kraterler" Mars’ın Thaumasia Planum bölgesindeki Güneş Sistemi’nin en büyük kanyonu olan Valles Marineris’in güneyinde yer almaktadır. Kraterler aynı zamanda yüzey altındaki su hakkında da bilgi vermektedir.

JAPON UZAY ARACINDAN YALNIZLIĞIMIZIN KARESİ

Japonya'nın 2014'de uzaya gönderdiği Hayabusa 2 uzay aracı gönderilişinden 1 yıl sonra çok muazzam bir kare yakaladı. Hayabusa 2 Dünya ve uydumuz Ay'ı aynı karede yakalamayı başardı. Aracın asıl amacı 2018 yılında Ryugu asteroitine ulaşmak olan araç Dünya'dan çok uzaklaşınca bu kareyi yakaladı. Dünya ile Ay arasındaki mesafenin ne kadar uzak olduğunu bu fotoğraf bizlere gösteriyor. Ayrıca çok büyük gördüğümüz Dünya aslında evrende küçük bir gezegen olarak görünüyor. Bu fotoğraf uzayda yalnızlığımızı bizlere bir kez daha gösterirken, evrenin de ne kadar büyük olduğunu insanlara bir kez daha gösteriyor.

AY NASIL OLUŞTU?

Bazen hilal bazen dolunay olarak görürüz uydumuz Ay'ı. Peki nasıl oluştuğunu hiç düşündünüz mü? Ay'ın oluşmasında birçok görüş vardır. Bilim çevrelerinde geniş kabul gören bu görüşlerden bilineni "Dev Çarpma Kuramı" Dünya'ya Mars büyüklüğünde bir gök cisminin çarpması sonucu oluştuğu belirtilir. Çarpma sonucunda parçalanan gök cismi, ve Dünya'nın yer katmanları uzaya dağılmışlardır. Daha sonra dağılan irili ufaklı bu parçalar Dünya'nın çekim kuvveti ile birleşerek uydumuz Ay meydana gelmiştir.